Kowary (województwo dolnośląskie, powiat jeleniogórski)

Historia

Rys historyczny

 

Powstanie i rozwój Kowar wiąże się przede wszystkim z górnictwem rud żelaza i kowalstwem.

W 1148 roku gwarek Walon Wawrzyniec Angelus odkrył na zboczu Góry Rudnik rudę żelaza. 10 lat później z polecenia ówczesnego księcia Polski Bolesława Kędzierzawego założono osadę. Wkrótce rozpoczęto eksploatację rudy, zaczęto kuć żelazo i wytwarzać różne wyroby metalowe. Działalność górnicza dawała gwarkom wiele przywilejów. Gwarkowie byli ludźmi wolnymi, co w średniowieczu, siłą rzeczy stwarzało wiele konfliktów z możnowładcami.

Kowarscy górnicy poza ciężką pracą brali także udział, co wynika z dokumentów, w bitwie pod Legnicą w 1241 r., a umiejętności górników kowarskich wykorzystywane były do wysadzenia w powietrze w 1479 r. w okolicy Gryfowa Śl. zamku niemieckiego raubrittera Talkensteina.

W roku 1513 ówczesny król Czech i Węgier Władysław Jagiellończyk, w dokumencie lokacyjnym z 4 IX 1513 roku jako zwierzchnik księstwa świdnicko-jaworskiego, nadał Kowarom prawa miejskie.

W XVI wieku Kowary były obok Świdnicy i Wrocławia najważniejszym centrum przemysłu żelaznego na Dolnym Śląski.

Bardzo dużo żelaza eksportowano do ówczesnej Polski, rekordowym zaś był rok 1558 kiedy to Kowary wyeksportowały aż 1500 cetnarów żelaza. Część konstrukcji pierwszego mostu warszawskiego, wzniesionego w latach 1567-1573 było wykonane z kowarskiej stali.

Kowary w drugiej połowie XVI wieku były znanym ośrodkiem produkcji broni palnej, a miejscowi rusznikarze cieszyli się sławą dobrych fachowców. Zaopatrywali oni nie tylko Śląsk, ale także wykonywali różne zamówienia z krajów ościennych. Jednym z klientów był król Polski Zygmunt August, który zlecił wykonanie 2000 luf do muszkietów.

W początkach XVII wieku Kowary nadal rozwijały się pomyślnie, ale wojna trzydziestoletnia wyniszczyła ludność, zniszczyła miasto, zatopiono kopalnie. Okres górniczej świetności miasta się skończył. Po wojnie trzydziestoletniej rozpoczął się okres rozwoju tkactwa.

W 1747 roku Król pruski Fryderyk II polecił wykupić dobra kowarskie z rąk czeskich właścicieli Czerninów (przed nimi właścicielami, przez ponad dwieście lat był ród Schaffgotschów).

W XVIII i XIX wieku podejmowano próby wznowienia działalności górniczej, ale bez większego powodzenia. Miasto "żyło" głównie z włókiennictwa.

Po pierwszej wojnie światowej bardzo krótko kontynuowano wydobycie rud żelaza (magnetytu) - dla potrzeb rozwijającego się przemysłu zbrojeniowego III Rzeszy. Również po II wojnie światowej, przez pewien czas wydobywano rudy żelaza, ale też, w największej tajemnicy, rozpoczęto wydobycie rud uranu. Eksploatowano rud uranu odbywała się głównie na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych. Po II wojnie światowej miasto rozwijało się głównie w oparciu o działalność Zakładów Przemysłowych R-1 (związanych z wydobywaniem uranu), a także dzięki przemysłowi włókienniczemu produkującemu płótna lniane i słynne od wielu dziesiątków lat dywany. W okresie powojennym ludność Kowar powiększyła się z około 4 tys. do 12,5 tys. Mieszkańców.

Dziś Kowary położone na styku Karkonoskiego Parku Narodowego i Rudawskiego Parku Krajobrazowego, budują wizerunek nowoczesnego kurortu, chętnie odwiedzanego przez turystów.

 

Źródło: Centrum Informacji Turystycznej w Kowarach

 
FB dlaMaturzysty.pl reklama