Limanowa (województwo małopolskie, powiat limanowski)

Ciekawe miejsca

To warto zobaczyć

 

Jeśli szukasz dzieł znanych i uznanych twórców, musisz obejrzeć witraże projektowane dla limanowskiego kościoła między innymi przez Józefa Mehoffera i Konrada Krzyżanowskiego. Ta świątynia, podniesiona przez Jana Pawła II do rangi bazyliki to - jak twierdzą specjaliści - jeden z najpiękniejszych polskich kościołów i zarazem wspaniały przykład swojskiego nurtu w architekturze sakralnej. To także jedyny w kraju kościół - pomnik 100 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Obecny układ przestrzenny Limanowej jest zabytkiem urbanistycznym z przełomu XV i XVI wieku, gdzie plan tradycyjny został zredukowany i dostosowany do układu już istniejących dróg sprzed lokacji miasta. Jedyny to jednak ślad tak odległej przeszłości. Niszczące drewnianą zabudowę pożary sprawiły, że w mieście nie ma wiekowych zabytków. Dość powiedzieć, iż budynki murowane zaczęły powstawać tu właściwie dopiero w XIX wieku. Mimo to w Limanowej jest wiele obiektów godnych zwiedzenia i zobaczenia.

Należy do nich przede wszystkim górująca nad miastem bazylika pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej. Jej monumentalna bryła, z każdej strony urzekająca architektoniczną harmonią i rozmaitością, jest obiektem sakralnym o randze krajowej. Projekt kościoła, autorstwa warszawskiego architekta Zdzisława Mączeńskiego (1878-1961) wybrano w drodze konkursu (1908-1909), którego pomysłodawcą był znany artysta malarz Jacek Malczewski (1854-1929). Za inspiratora budowy uznać należy ówczesnego proboszcza limanowskiego ks. Kazimierza Łazarskiego (1858-1944).

Gromadzenie funduszy na budowę świątyni, wzniesionej w latach 1911-1918, rozpoczęto 3 maja 1891 roku w stulecie uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Stąd też kościół, będący świadectwem nie tylko religijności, ale i patriotyzmu miejscowego społeczeństwa, został pomyślany jako pomnik upamiętniający uchwalenie pierwszej w Europie Ustawy Zasadniczej. Świadczy o tym wymownie tarcza herbowa z ukoronowanym Białym Orłem i datami 1791-1891 widoczna na frontonie bazyliki. O pomnikowym charakterze budowli decyduje też monumentalność fasady i wieży, a także stanowiący podbudowę nasyp, na którym stoi kościół oraz zastosowanie jednorodnego materiału - kamienia. Jest to miejscowy piaskowiec, podkreślający swojskość obiektu nawiązującego w swym architektonicznym kształcie do tradycyjnych form polskiego budownictwa.

W limanowskim kościele zostały one połączone i zsyntetyzowane w mistrzowski sposób. Dlatego też ta sanktuaryjna świątynia jest obiektem o kluczowym znaczeniu dla naszej architektury swojsko-narodowej. Zwartą, kamienną bryłę o rustykalnej fakturze urozmaicają finezyjnie obrobione w kamieniu otwory okienne o rozmaitych kształtach oraz ze smakiem stosowane detale architektoniczne, kute w kamieniu, świadczące o postsecesyjnym moderniźmie. Wiśniowa czerwień dachów, spatynowana zieleń miedzianych hełmów nakrywających wieże oraz złocistość kul, gałek i krzyży na zwieńczeniach między innymi kaplic przydają kościołowi romantycznej malowniczości.

Serce bazyliki stanowi łaskami słynąca Pieta umieszczona w głównym ołtarzu. Ta wyrzeźbiona w lipowym drewnie figura powstała w XIV wieku, prawdopodobnie w warsztacie śląsko-cieszyńskim. Przedstawia ona Matkę opłakującą zdjęte z krzyża ciało Chrystusa. Według ustnej tradycji figura przybyła w te strony w czasach reformacji, najprawdopodobniej z Węgier. Limanowską Pietę ukoronował 11 września 1966 roku Metropolita Krakowski abp Karol Wojtyła, a rekoronował już jako Papież Jan Paweł II 22 czerwca 1983 roku na Błoniach Krakowskich.

Te związki Ojca Świętego z Limanową przypomina usytuowany przed bazyliką pomnik Papieża, projektu Czesława Dźwigaja, odsłonięty w roku 1998.

W wyposażeniu kościoła na szczególną uwagę zasługują monumentalne witraże, o wysokiej wartości artystycznej. Należy do nich zespół witraży prezbiterialnych, zaprojektowany przez Konrada Krzyżanowskiego (1872-1922), a wykonany przez Firmę Witrażową Franciszka Białkowskiego z Warszawy. Przedstawiają one wizję i cud Jana z Mathy oraz św.

Kazimierza królewicza modlącego się pod przydrożnym krzyżem na tle zamku w Nowym Sączu. Witraże te, obok witraży Wyspiańskiego i Mehoffera w krakowskich kościołach, zalicza się do najlepszych w Polsce.

Warto także zatrzymać się przy trzech kolistych witrażach, projektowanych przez Józefa Mehoffera (1869-1946), znajdujących się w kaplicy Najświętszego Serca Jezusowego oraz przy dwóch ostatnich witrażach autorstwa, pochodzącego z Limanowej artysty, Wincentego Gawrona(1908-1991): Polonia Rediviva i Siewca. Szczególnie udany jest drugi z nich - pięknie skomponowany, bogaty kolorystycznie, pełen elementów swojskich, a także aluzji i odniesień do kulturowej obrzędowości polskiej.

Do najcenniejszych elementów wyposażenia świątyni należy zaliczyć, przeniesione z dwóch poprzednich kościołów drewnianych: późnogotycką drewnianą chrzcielnicę z 1527 roku (w kaplicy św. Antoniego), dwie barokowe figury (Matki Bożej Bolesnej i św. Jana) znajdujące się po bokach ołtarza głównego oraz osiemnastowieczny obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej w ołtarzu Matki Boskiej Różańcowej.

Niechaj te wybrane przykłady będą zachętą do odwiedzenia limanowskiej bazyliki i jej otoczenia kryjącego wiele atrakcji i niespodzianek, jak choćby miniatury - repliki znanych budowli sakralnych czy kolekcja wizerunków Matki Bożej, czczonych w najbliższych nam i najodleglejszych sanktuariach Maryjnych świata. Chcąc odkryć wszystkie tajemnice tej świątyni, warto skorzystać z usług przewodnika lub specjalistycznych wydawnictw.

Miłośnicy architektury znajdą w Limanowej jeszcze wiele ciekawych obiektów, chociaż skromniejszych, niemniej godnych uwagi. Warto zajrzeć do dawnej siedziby rodu Marsów - dworu typowego i jakże polskiego, posadowionego jak w Mickiewiczowskim poemacie „na pagórku niewielkim", ze świecącymi z dala bielą ścianami „tym bielszymi, że odbitymi od ciemnej zieleni" starodrzewia. Dziś mieści się tam Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej.

Po drodze miniemy imponujący, monumentalny zespół zabudowań dawnego browaru - bardzo niegdyś nowoczesnego, pierwszego w kraju „systemu gotowania parą". Wzniesione w latach 1891-1899 budynki przemysłowe urzekają dziś „ozdobną" architekturą o klasycyzującym charakterze. Zewnętrznym ukształtowaniem przypominają one zamek, co uwidoczniło się w wypiętrzeniu bryły budowli oraz w zębatym blankowaniu nadającym całemu założeniu jakby obronny charakter. Obecnie, po przeprowadzonej niedawno renowacji, mieści się tu centrum administracyjne powiatu limanowskiego.

Miłośnicy secesji na pewno odnajdą skromne elementy swego ulubionego stylu w niektórych limanowskich kamieniczkach, jak choćby w budynku przy ul. Matki Boskiej Bolesnej 18, gdzie piętro reprezentacyjne wyróżnia się od pozostałych kondygnacji obramieniami okiennymi i dekoracją nadokienników o wyjątkowo pięknej, wiotkiej i płynnej linii. Typowo secesyjne, wiedeńskie balkoniki ma kamienica „Pod Białym Orłem" przy ul. Kościuszki, a ciekawe połączenie cech secesji i stylu dworkowego prezentuje budynek przy ul. Matki Boskiej Bolesnej 15. Dobrym przykładem secesyjnej stylizacji ukształtowanej na podłożu niderlandzkiego neorenesansu jest zbudowany w latach 1906-1911 „pałacyk" adwokata Jana Hammerschlaga, położony na wzgórzu przy ul. Kościuszki. Mieści się tam obecnie szkoła muzyczna.

W Limanowej można także odnaleźć interesujące próby przystosowania do miejscowych warunków stylu zakopiańskiego. Pierwszą taką próbą była willa rodziny Becków, ozdobiona gankiem o pięknych elementach ciesielskich i dekoracji rzeźbiarskiej (róg ul. Słonecznej i J. Piłsudskiego). Co ciekawe, tendencja ta miała swój ciąg dalszy w zabudowie powojennej, o czym świadczy okazały budynek kinoteatru (dziś w innej roli) czy wielorodzinne budynki mieszkalne przy ul. J. Piłsudskiego. Charakteryzują je skarpy i daszki wywiedzione z regionalnego budownictwa oraz kamieniarka. W tej właśnie konwencji „swojsko-regionalnej" wybudowano w latach pięćdziesiątych podcieniowe domy w rynku, korespondujące z bazyliką, a arkadami przypominające „stare domy kupieckie", które stały tu niegdyś, lecz zniszczały lub zniknęły w czasie wojen.

Na uwagę zasługuje też kompleks architektoniczny byłej rafinerii nafty, zbudowanej w dzielnicy Sowliny na początku XX wieku.

W jego skład wchodzą między innymi wielorodzinne domy mieszkalne, wille oraz budynek kasyna z mansardowym dachem i wykuszami. Obiekty te prezentują oszczędne formy klasycyzującej secesji. Kompleks porafineryjny, ze względu na swe walory urbanistyczno-architektoniczne, jest unikatowym założeniem w skali kraju.

Śladów przeszłości można szukać także na limanowskich cmentarzach. Wiele ciekawych nagrobków znajduje się na liczącym około 200 lat cmentarzu parafialnym, z wyodrębnioną kwaterą wojskową. Na cmentarzu tym zwraca uwagę zabytkowa kaplica z 1894 roku pod wezwaniem św. Krzyża z epitafiami, zasłużonej dla Limanowej, rodziny Marsów. Pięknie zakomponowany i malowniczo położony jest cmentarz żołnierski z czasów I i II wojny światowej na wzgórzu Jabłoniec. Zainteresowani mogą też odwiedzić, zachowany chociaż tylko częściowo, cmentarz żydowski, znajdujący się przy ulicy Kolejowej.

Godnym odwiedzenia miejscem upamiętniającym bezimiennych żołnierzy poległych w walkach o odzyskanie niepodleglości Polski jest limanowski Pomnik Nieznanego Żołnierza przy ulicy Matki Boskiej Bolesnej, wzniesiony przez społeczeństwo miasta w roku 1930 - w setną rocznicę powstania listopadowego.

Gdy wystarczy czasu, można wybrać się do dzielnicy Limanowa - Sowliny, gdzie stoi nowoczesny kościół pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, zaś wyjeżdżając w stronę Krakowa, trasą prowadzącą przez Nowe Rybie, warto zatrzymać się przy starym, pięknym kościółku drewnianym w Łososinie Górnej.

Warto więc wracać do Limanowej, by za każdym razem odkrywać dla siebie coś ciekawego.

Głównym akcentem stanowiącym o uroku miasta jest Limanowska Bazylika - wzniesiona jako pomnik 100-lecia Konstytucji 3-go Maja. Jest jedną z najciekawszych budowli sakralnych Polski Pn. Wieża Kościoła o charakterystycznej sylwetce-wyłożona kamieniem ma wysokość 65 m. W bogato zdobionym wnętrzu znajduje się m.in. otoczona wielką czcią gotycka figura - Pieta (XIVw.) zwana Matką Boską Limanowską, uroczyście koronowana przez papieża Jana Pawła II. Uwagę zwraca także zespół monumentalnych witraży.

Obok sanktuarium znajdują się: Mała Kalwaria Limanowska, pomnik papieża Jana Pawła II, a także kolumna - a na niej zestaw 19 grających dzwonów tzw. carillonów.

Dwór Marsów z przełomu XVIII/XIX wieku to siedziba Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej. Można znaleźć tu ślady ponad czterech wieków historii. W zbiorach znajdują się m.in. dokumenty i eksponaty związane z dziejami miasta i regionu, etnografią i kulturą ludową oraz galeria portretów przedstawiająca zasłużone postacie dla Limanowszczyzny.

Na wzgórzu Jabłoniec cenną relikwią przeszłości jest zespół cmentarzy żołnierskich z lat 1914-1945, które są pamiątką walk z okresu I i II wojny światowej.

W Limanowej warto zobaczyć również: zabytkowy kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Łososinie Górnej z XV wieku, który stanowi cenny zabytek architektury drewnianej w najbliższej okolicy; Muzeum Parafialne - zlokalizowane w Domu Pielgrzyma przy Bazylice Matki Boskiej Bolesnej, które przechowuje cenne zbiory sztuki sakralnej oraz pamiątki związane z historią miasta, a także Kaplicę Matki Boskiej Bolesnej z XIX wieku, którą ocienia potężna, licząca ok. 300 lat lipa - zabytek przyrody.

Jedną z najcenniejszych zalet miasta są jego walory krajobrazowe i przyrodnicze. Aby się o tym przekonać, turysta powinien zawędrować na Miejską Górę, gdzie stoi 37 metrowy krzyż wzniesiony dla uczczenia 2000-lecia chrześcijaństwa. Z platformy widokowej okalającej krzyż rozciągają się niezapomniane panoramy, skąd w całej okazałości ukazuje się Beskid Wyspowy, Gorce z najwyższym szczytem Turbaczem, a przy słonecznej pogodzie na horyzoncie pojawiają się Tatry.

Życie Limanowej koncentruje się w rynku, który jest wizytówką miasta, miejscem spotkań, koncertów, festynów, pielgrzymek. Płyta Rynku w obecnym wyglądzie pochodzi z lat 1970-72, a zdobią ją: pomnik - zwany buzodromem, fontanna, kamienna wykładzina, klomby kwiatowe i skwery oraz pnące się ku górze świerki alpejskie. Rynek otaczają kamienice, podcienia z wkomponowanymi sklepami, restauracjami i kawiarenkami.

KULTURA

Limanowa jest dla całego regionu ważnym centrum życia kulturalnego. Posiada zespół obiektów kulturalnych, zapewniających wszystkim zainteresowanym dogodny kontakt z szeroko pojętą kulturą. Działają tu m.in. Limanowski Dom Kultury, Miejska Bibliotek Publiczna, Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej, a także Państwowa Szkoła Muzyczna.

Limanowski Dom Kultury jest gospodarzem większości imprez kulturalnych. Tutaj odbywają się spotkania artystyczne o charakterze festiwalowym, takie jak: Festiwal Folklorystyczny „Limanowska Słaza", czy Festiwal Piosenki Turystycznej. Na tutejszej scenie próbują swych sił młodzi miłośnicy teatru, realizując aktorskie pasje w grupie teatralnej „Zero". Można też rozwijać uzdolnienia artystyczne w pracowni plastyki i zespole tańca nowoczesnego lub uczestniczyć w zajęciach prowadzonych w pracowni modelarskiej.

Muzeum Ziemi Limanowskiej, mieszczące się w zabytkowym dworze Marsów, popularyzuje zabytki oraz walory krajoznawcze miasta i powiatu. W specjalnej galerii portretów przypomina zasłużone dla regionu postacie, prezentuje stałe wystawy ukazujące historię miasta oraz obiekty etnograficzne i kulturę ludową Ziemi Limanowskiej. W salach wystawowych muzeum zawsze jest czynna wystawa czasowa, poświęcona miejscowym twórcom lub wybranemu tematowi. Tutaj odbywają się mające już swoją tradycję Posiady Muzealne, sesje popularno-naukowe, a także spotkania Klubu Miłośników Sztuk Pięknych.

Miejska Biblioteka Publiczna służy, zarówno swoim stałym czytelnikom jak i gościom, dwoma wypożyczalniami (dla dzieci i dla dorosłych), czytelnią popularno-naukową, unikalnymi zbiorami działu regionalnego, czytelnią internetową. W bibliotece działa ceniona przez szerokie grono Miejska Galeria Sztuki, w której zmieniane co miesiąc ekspozycje prezentują dorobek twórców amatorów i profesjonalistów.

Bogaty folklor Lachów Limanowskich - grupy etnograficznej, która zamieszkuje okolice Limanowej, kultywuje znany w kraju i za granicą Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Limanowianie", który istnieje od 1969 r. Kulturę muzyczną krzewi również Orkiestra Dęta Big Band „Echo Podhala", a także limanowskie chóry: Chór Chłopięcy Bazyliki Matki Boskiej Bolesnej, Chór Mieszany „Canticum Jubilaeum" oraz Limanowski Chór Męski.

Szczególną atrakcją dla gości i mieszkańców są organizowane corocznie w sierpniu „Dni Limanowej", w czasie których prezentowany jest dorobek kulturalny i gospodarczy regionu, a dodatkowych niezapomnianych wrażeń dostarcza bogaty program artystyczny.

TURYSTYKA

Nie bez znaczenia jest również charakter turystyczny miasta i jego walory krajobrazowe. Limanowa i jej okolica wyróżniają się dużą osobliwością warunków przyrodniczych i krajobrazowych. Teren miasta jest zróżnicowany zarówno pod względem przyrodni­czym jak i pod względem przestrzennego zagospodarowania. Tworzy on niezwykle reprezentatyw­ny, a przy tym stosunkowo mało zmieniony, fragment Beskidu Wyspowego, ze szczytów którego podziwiać można rozległe panoramy Tatr, Gorców, Babiej Góry. Atrakcyjność krajobrazu zwiększa gęsta sieć rzek i potoków górskich, które tworzą malownicze dolinki.

Limanowa w świadomości potencjalnych klientów postrzegana jest jako ważny ośrodek turystyczny. Stąd można wyruszyć na wycieczki w okoliczne góry - na Miejską Górę, Jabłoniec, Lipowe, Golców, Sałasz, Ostrą, Jaworz, Paproć czy Modyń, które są stosunkowo łatwo dostępne dla przeciętnego turysty. Niewątpliwą atrakcją tych okolic są także tereny doskonale nadające się do turystyki rowerowej. Wokół Limanowej znaleźć można wiele tras, które zadowolą zwolenników tego rodzaju wypoczynku.

Niepowtarzalny kontakt z naturą zapewnią też konne wyprawy w teren. Kluby Jeździeckie „Parada" i „Oxer" oferują jazdę w terenie, naukę dla początkujących, doskonalenie jazdy, przejażdżkę bryczką lub powozem. Miłośnicy koni powinni także odwiedzić Ośrodek Hipoterapii i Rekreacji Konnej „Konik Polski".

W zimie górzysty teren zapewnia dobre warunki do uprawiania sportów zimowych. Możliwości dla amatorów narciarstwa biegowego są wprost nieograniczone. W wielu miejscach można pojeździć na sankach, a miłośników białego szaleństwa z pewnością zadowolą wyciągi narciarskie na Łysej Górze i w najbliższych okolicach: Kasinie Wielkiej, Szczawie czy Laskowej.

Na wszystkich gości czekają miejsca noclegowe w obiektach turystycznych, można też skorzystać z gościnności prywatnych pensjonatów i gospodarstw agroturystycznych. Oferują one smaczne wyżywienie, serdeczne przyjęcie i domową atmosferę, a nierzadko także własne propozycje czynnego wypoczynku.

Mamy nadzieję, że ta krótka „wędrówka" po Limanowej, zachęci wszystkich do przyjazdu do naszego pięknego miasta. Jesteśmy pewni, że Limanowa urzeknie serdecznością mieszkańców, miłą atmosferą, a pobyt u nas wpłynie korzystnie na samopoczucie oraz pozwoli na relaks wśród piękna przyrody.

Tym, którzy przybyli w interesach, życzymy, by nawiązali korzystną współpracę, tym, którzy pragną wypocząć - by znaleźli tutaj chwilę wytchnienia.

 

Źródło: Urząd Miasta Limanowa

 

 

 
FB dlaMaturzysty.pl reklama