Trasa
kuracyjna nr 1
(oznakowanie: kolor niebieski)
Trasa prowadzi z Lądka Zdroju do Doliny Karpowskiego Potoku, a następnie dociera do kapliczki w dawnej wsi Karpno, a dalej do przejścia turystycznego Lądek Zdrój / Černŷ Kout. Przejście to jest czynne od 1 IV - 30 IX w godz. 8.00 - 20.00, a od 1 X - 31 III w godz. 8.00 - 18.00.
Karpno
- Pierwotnie wieś istniejąca w tym miejscu nosiła nazwę
„Crafczdorf" i po raz pierwszy wymieniona została już w
dokumencie z 346r., jako należąca do zamku Karpień. Od XVI do
połowy XVIII w. liczba mieszkańców wsi wynosiła 50 osób,
potem zaczęła wzrastać, by w 2 poł. XIX w. osiągnąć ma prawie
130. Od tej chwili zaczęło się powolne wyludnianie wsi, tak że w
1939 r. ilość mieszkańców wynosiła nieco ponad 100 osób
zamieszkujących ponad dwadzieścia gospodarstw. We wsi znajdowały
się dwie restauracje. Po ostatniej wojnie przybyło tu pięciu
osadników. Po wysiedleniu Niemców pozostało w Karpnie
kilku gospodarzy polskich, lat siedemdziesiątych całkowicie zaczął
tu królować las.
Niedaleko stąd, około 1,5 km w
kierunku południowo - wschodnim, znajdowało się historyczne
przejście graniczne na przełęczy Karpowskiej do otwierającej się
za nią Doliny Rakowej. Tędy prowadziła średniowieczna Solna
Droga, która u stóp zamku Rychleby przechodziła do
Jawornika. Była to do XVIII w. uczęszczana droga. Do 1945 r. było
tu także niewielkie przejście graniczne zwane Domki Czarnogórskie
(niem. Schwarzeberg Häuser, czes. Černy Kůt), obecnie
odtworzone i udostępnione wiosną roku 2005 (czytaj
wyżej).
Kaplica
została zbudowana w 1872 r. Posiadała nawet dzwon, który po
kupnie został przeniesiony tu z Lądka na ramionach mieszkańców
wsi.
Do idei odnowy kaplicy przyłączyli się także leśnicy i
myśliwi; prace nabrały wtedy dużego tempa. Intensywne prace
budowlane prowadzone od czerwca do października 1995 r. zakończyły
się uroczystym poświęceniem odnowionego kościółka w dniu
4 listopada. Aktu tego dokonał Metropolita Wrocławski, Kardynał
Henryk Gulbinowicz.
Kaplica została poświęcona Najświętszej
Marii Pannie i św. Hubertowi. Stanowi ona górską świątynią
leśników, myśliwych i ekologów. Stąd obok głównego
ołtarza NMP stanęły ołtarze boczne - prawy, św. Huberta i
lewy, św. Franciszka.
Trasa
spacerowa nr 1
(oznakowanie
zółte)
Szlakiem
wód starego zdroju - traktem Św. Jerzego
Spacer
przez najstarszą, a zarazem najciekawszą część lądeckiego
zdroju, pośród ciepłych źródeł wód
mineralnych, obok zakładów przyrodoleczniczych, w których
wykorzystuje się do zabiegów przede wszystkim właściwości
lecznicze lądeckich ciepłych wód radoczynnych, fluorkowych,
siarczkowych jest prawdziwą przyjemnością. Trasa wiedzie przez
część lądeckiego zdroju, założoną w latach 1496 -1501 przez
książęta czeskiego królewskiego rodu Podjebradów
(zabudowania Kąpieliska Św. Jerzego) oraz przez dawne terytorium
hrabiego Jana Zygmunta Hoffmanna, twórcę w latach 1672 - 1697
nowego zdroju, wokół źródeł leczniczych odkrytych na
zboczach doliny Karpowskiego Potoku. Po zachodniej części koryta
doliny Białej Lądeckiej trasa prowadzi przez tzw. „nową"
dzielnicę willowo-pensjonatową, z zabudowaniami dawnego zakładu
uzdrowiskowego „Dolina", założoną w 1872 roku w dolnej części
wschodniego grzbietu Dzielca.
Na przestrzeni stuleci drogami
szlaku „wód starego zdroju" spacerowali wielcy dostojnicy,
goście kurujący się w lądeckich cieplicach. Należeli do nich
między innymi: Henryk Starszy Podjebrad, książę ziębicki i
hrabia kłodzki - 1496 r., Albrecht, Jerzy i Karol, synowie Henryka
Starszego - 1498 r., Karol, książę brzeski - 1532 r., Marcin
Gerstmann, biskup wrocławski -1577 i 1582 r., Antoni Brus,
arcybiskup praski -1577 r., Jerzy II, książę brzeski - 1578 -
1580 r., Hieronim Rozrażewski, biskup kujawski i pomorski -1582 r.,
kardynał Ernst Harrach, arcybiskup Pragi, Sebastian Rostock, biskup
Wrocławia - 1665 r., Fryderyk II król Prus -1765, Johann
Wolfgang Goethe, wybitny poeta niemiecki - 1790 r., Ludwika (Luiza)
królowa pruska - 1800 r., Józef Szaniawski - 1812
r., Johann Quiny Adams, amerykański dyplomata i polityk, szósty
prezydent Stanów Zjednoczonych - 1800 r., Józef
Morawski, literat, pozostawił po sobie ciekawe opisy miasta,
uzdrowiska i jego urządzeń, obyczajów, towarzystwa oraz
okolicy - 1815 r., Fryderyk Wilhelm III, król pruski -
1813 r., Aleksander I, car Rosji - 1813 r., Karol Bołoz
Antoniewicz, kaznodzieja, publicysta i poeta, autor
najobszerniejszego opisu dziewiętnastowiecznego Lądka w
piśmiennictwie polskim -1837 r., Oskar Kolberg, sławny etnograf,
autor wielu publikacji o Śląsku - 1842 r., Julia z Molińskich
Woykowska, poetka i powieściopisarka -1845 r., oraz po 1945 r.
Konstanty Rokosowski, Władysław Gomułka, Józef
Cyrankiewicz, Edward Osóbka Morawski, Mieczysława Ćwiklińska,
Halina i Wojciech Dzieduszyccy, Mieczysław Fogg, Adam Hanuszkiewicz,
Gustaw Holoubek, Leon Kruczkowski, Bogusław Linda, Hanna Suchocka,
Franciszek Pieczka, Jerzy Waldorf, Bogusław Kaczyński, Tadeusz
Kotarbiński, Mirosław Hermaszewski, Hanka Bielicka, Artur
Partyka.
Przebieg
trasy:
ul. T. Kościuszki, ul. St. Moniuszki, Park im. St. Moniuszki, ul. dr
A. Ostrowicza, ul. Orla, pl. Mariański (Park Centralny), ul.
Wolności, ul. Lipowa (Park 1000-lecia), pl. Marii
Skłodowskiej-Curie, ul. T. Kościuszki (most zamkowy), ul.
Spacerowa, pl. Partyzantów, ul. I. Paderewskiego, ul. T.
Kościuszki.
Miejsce
wyjścia:
Jest to szlak okólny, na który można wejść w każdym
miejscu, ale najdogodniej spacer rozpocząć z centrum zdroju, spod
portalu (bramy) z rzeźbą Św. Jerzego - obok „it" PTTK, mapa
okolic (ul. T. Kościuszki 44) lub z parkingu strzeżonego - 24 h
(róg ul. T. Kościuszki i ul. St. Moniuszki).
Czas
trasy:
około 0,45 godz. ze zwiedzaniem około 2 godz.
Długość
trasy:
około 2 km
Wzniesienia: miejsce wyjścia (portal) 440,42 m
n.p.m.; najwyższe - Wzgórze Świętojerskie (środek kaplicy)
463,50 m n.p.m.; najniższe - Most Zamkowy 436,12 m n.p.m.
Różnica
wysokości: około 28 m
Oznakowanie
trasy: żółte 1 - szlaku spacerowego na całej długości;
szlak ten częściowo prowadzi ze szlakiem spacerowym nr 3
oznakowanym kolorem czerwonym z miejsca wyjścia do Studni Biskupiej
przy ul. St. Moniuszki oraz od skrzyżowania ul. Spacerowej z ul. M.
Konopnickiej do końca trasy czyli do ul. T. Kościuszki. Ul. dr A.
Ostrowicza szlak spacerowy żółty (nr 1) przecina znakowanie
niebieskie międzynarodowego szlaku pieszego E3. Na styku ul. Lipowej
i ul. Wolności szlak spacerowy żółty styka się z pieszym
szlakiem żółtym „do granicy państwa".
Skala
trudności: łatwa trasa spacerowa; prowadzi po utwardzonych
nawierzchniach; na trasie w pięciu miejscach jest kilka stopni
(schodów), które można obejść lub ominąć.
Trasa
spacerowa nr 2
(oznakowanie żółte)
Wśród zabytków starego miasta
Ciekawa
trasa po części staromiejskiej Lądka Zdroju i zboczu Góry
Trzykrzyskiej.
Lokacja
miasta nastąpiła prawdopodobnie w okresie kolonizacji niemieckiej
Ziemi Kłodzkiej z 2 pol. XIII wieku. Położone w dolinie Białej
Lądeckiej, na przecięciu dróg handlowych nigdy nie posiadało
obwarowań.
Dzisiejszy
rynek miasta to
czworokąt o wymiarach 95 x 56 m utworzony przez zabytkowe
kamieniczki z górującym pośrodku ratuszem. Podczas wielkiego
pożaru 8 marca 1739 r. zniszczony został ówczesny ratusz
wraz z archiwum miejskim oraz pierzeje: południowa i wschodnia.
Dlatego najcenniejsze, barokowe kamienice pozostały do czasów
współczesnych jedynie w części rynku.
- Dom
nr 1 -
późnobarokowy, stanowiący własność rzeźbiarskiej rodziny
Klahrów. Nad portalem wejściowym znajduje się płaskorzeźba
Matki Boskiej z dzieciątkiem dłuta samego Michała
Klahra. Tutaj
tradycyjnie wystawiano ołtarz podczas corocznych procesji Bożego
Ciała. Na frontonie budynku znajduje się tablica poświęcona
rzeźbiarzowi w 300 rocznicę urodzin artysty, który był
najznakomitszym rzeźbiarzem doby baroku na Ziemi Kłodzkiej
((1693-1742). Jego dzieła znajdują się w kościołach kłodczyzny
(np. ambona, konfesjonały w kościele p.w. Wniebowzięcia
Najświętszej Marii Panny w Kłodzku, ambona i ołtarz główny
w Wilkanowie, a w Lądku - rzeźba Ukrzyżowanie w kościele,
figura Trójcy św. na rynku). W roku 2006 r. dzięki
pozyskaniu środków unijnych Gmina przystępuje do remontu
kamienicy i zaadaptowaniu pomieszczeń na parterze na cele muzealne.
Będzie to oczywiście Muzeum im. Michała Klahra.
Ocalałe przed
pożarem domy, które w swych najstarszych częściach pochodzą
z XVIII w., potem wielokrotnie przebudowywane, to kamienice o
układzie szczytowym, dwu- i trzykondygnacyjne, o barokowych
frontonach, ze sklepionymi podcieniami (przed pożarem wszystkie domy
w rynku posiadały podcienia). Zachowały pewne charakterystyczne
cechy:
- dom
nr 3 -
wmurowane w elewację kamienne tablice z gmerkami piekarzy z 1581 r.
i kowali z 1789 r.
- dom
nr 4 - bogato
dekorowana elewacja rokokowa ze zwieńczeniem w postaci oka
Opatrzności Bożej
- dom
nr 5 - z
symbolami kupieckimi: kaduceuszem i wagą
- domy
nr 7 - 11 i 13 - 14
z podcieniami, w tym dom nr 9 z renesansowym portalem i nr 13 z
płaskorzeźbionym snopkiem zboża na frontonie oraz gorejącymi
kulami na zwieńczeniu.
Ratusz - obecny wygląd uzyskał w 1872 r. (w 1870 r. ukończono główną bryłę budynku, w 1872 r. zbudowano wieżę z dzwonami). W tympanonie nad wejściem znajduje się lew z dwoma ogonami - dawny herb miasta. Witraże na klatce schodowej wykonano w 1990 r. Z wieży ratuszowej, codziennie o godzinie 12.00 rozlega się hejnał lądecki. Utwór autorstwa mieszkańca Grzegorza Helcyka wybrany został w konkursie ogłoszonym przez Radę Miejską a rozstrzygniętym w sierpniu 2004 r. Ratusz jest siedzibą Urzędu Miasta i Gminy.
Figura Trójcy Świętej - autorstwa Michała Klahra (jego ostatnie dzieło) powstała w latach 1739 - 41. Ufundowana przez radcę prawnego Jana Antoniego Reichela jako wotum po pożarze w 1739 r. Pomnik wykonany w piaskowcu, poprzez trójkątny kształt, układ postaci symbolizuje popularna w baroku ideę trynitarną. Na balustradzie otaczającej kolumnę stoją figury świętych: Łukasza Ewangelisty (z wołem i księgą), Antoniego Padewskiego (w habicie franciszkańskim i z księgą) i Jana Ewangelisty (z orłem, kałamarzem i księgą z datą 1740). Wyżej na cokole trójbocznej kolumny ustawiono figury świętych: Joachima (z laską), Józefa (z siekierą) i Anny (z księgą) oraz od frontu Marii w scenie koronacji. Zwieńczenie wysokiego trzonu kolumny stanowi Trójca Święta tronująca na globie ziemskim: Bóg Ojciec i Chrystus trzymają koronę, pod nimi znajduje się Duch Święty w postaci gołębicy.
Pręgierz - to zachowany do naszych czasów przykład dawnego wymiaru sprawiedliwości. Jego lokalizację potwierdzają stare ryciny np. zachowany z pocz. XVIII plan miasta. Oryginalny pręgierz lądecki zaginął, a obecny odnaleziony we wsi Skrzynka został ustawiony w 1966 r.
Góra Trzech Krzyży - (541m n.p.m.) wznosi się na około 120 m ponad miastem. Trzy krzyże stoją na szczycie od niepamiętnych czasów, pewno dlatego zaginęły poprzez wieki informacje kto i dlaczego je ustawił. Być może prawdziwa jest wersja mówiąca, iż jest to wotum dziękczynne za cudowne ocalenie. Albo, że dawnej w tym miejscu stała szubienica, jak można dopatrzeć się na siedemnastowiecznej rycinie. Mimo niewiedzy o początkach tej tradycji jest ona kontynuowana przez mieszkańców, którzy z własnej inicjatywy, co kilkanaście - kilkadziesiąt lat wymieniają stare, zniszczone krzyże na nowe.
Trasa
spacerowa nr 3
(oznakowanie
żółte)
Trasa
łączy dzielnicę zdrojową z częścią staromiejską Lądka -
prowadzi od źródła Jadwigi do lądeckiego Rynku.
Źródło
Jadwigi
- ujmujące zwykłą wodę, obudowane zostało w 1911 r. Był to
podarunek dla zdroju od rodziny Braunów z Berlina. Poświęcone
św.
Jadwidze,
która jest patronką Dolnego Ślaska. Urodziła się w 1174
(1179?) roku jako córka Bertolda IV hrabiego na Andechs
(Bawaria). Otrzymała staranne wychowanie i wykształcenie w domu
rodzinnym i u benedyktynek w Kitzingen. W trzynastym roku życia
poślubiła Henryka I Brodatego, księcia Wrocławia, z którym
miała siedmioro dzieci. Przeżyła śmierć męża i prawie
wszystkich dzieci. Jej ukochany syn, Henryk Pobożny, poległ w
bitwie z Tatarami w 1241 r. pod Legnicą. Ostatnie lata spędziła w
ufundowanym przez siebie klasztorze cysterek w Trzebnicy, gdzie jej
córka Gertruda była przełożoną. Zasłynęła z pobożności
i czynów miłosierdzia. Wyczerpana surowym życiem mniszki,
chociaż nie składała ślubów, zmarła 15 października 1243
roku. Kanonizowana przez Klemensa IV w 1267 roku. Jej relikwie
spoczywają w Trzebnicy. Patronka Polski, Śląska, archidiecezji
wrocławskiej i diecezji w Görlitz; miast: Andechs, Berlina,
Krakowa, Trzebnicy, Wrocławia, Europy; uchodźców oraz
pojednania i pokoju.
W
ikonografii św. Jadwiga przedstawiana jest jako młoda mężatka w
długiej sukni lub w książęcym płaszczu z diademem na głowie.
Czasami w habicie cysterskim. Jej atrybutami są: but w ręce, krzyż,
księga, figurka Matki Bożej, makieta kościoła w dłoniach,
różaniec.
Arboretum - leśny ogród drzew i krzewów egzotycznych. Najwyżej położone w Polsce, czynne od wiosny do jesieni, a podziwiać w nim można ponad 250 gatunków drzew i krzewów pochodzących z całego świata, m.in. metasekwoję chińską, mamutowca olbrzymiego, szydlicę japońską. Wiosną zachwycają pięknie kwitnące azalie i różaneczniki. Czynne: od maja do października w godz. 10-13 i 14-18 (bilety).
Staw Biskupi - położony przy ulicy Moniuszki niewielki zbiornik wodny od dawna był wykorzystywany na cele rekreacyjne. Obecnie, w sezonie letnim działa tu smażalnia ryb, łowisko rekreacyjne. Po przeciwnej stronie drogi tzw. Biskupia Studnia. Wypływającą tu wodę (nieleczniczą) nakazał ująć obudową biskup wrocławski Sebastian Rostock, zażywający w Lądku kąpieli w roku 1655 r.
Centrum
Zdroju
- na skrzyżowaniu ulic Kościuszki, Ostrowicza i Paderewskiego.
Tutaj zlokalizowane są: Bank PKO BP, biuro PTTK Oddział Bialski i
różnorodne sklepy tworząc centrum części zdrojowej. Przy
ulicy Ostrowicza obiekty Stary
i Nowy Jerzy,
w miejscu gdzie rozwijało się nowożytne uzdrowisko od 1498 roku.
(zobacz
trasa spacerowa nr 1).
Ulicą Orlą omijając Dom Zdrojowy trasa doprowadza nas do
Zakładu
Przyrodoleczniczego „Wojciech".
Wzorowana na łaźniach tureckich budowla z końca XVII w., dwieście
lat później gruntownie przebudowana. We wnętrzu, centralnie
położony pod kopułą okrągły, marmurowy basen do kąpieli
leczniczych, wokół którego biegnie ciąg gabinetów
zabiegowych z XIX marmurowymi wannami do kąpieli. Powyżej pijalnia
wody mineralnej.
W bocznej części obiektu stała ekspozycja
"Historia lądeckiego kurortu".
Zabiegi dostępne przez
cały rok w ramach kuracji."Zdrowe weekendy" przez cały
rok, w każdą sobotę i niedzielę możliwość kąpieli w basenie
lub w zabytkowych marmurowych wannach - soboty: godz. 14.00-20.00,
niedziele: godz. 10.00-18.00; bilety: basen - 15 zł, kąpiel
perełkowa w marmurowych wannach - 14 zł
Kaplica
Marii Panny na Pustkowiu,
obecnie Sanktuarium Uzdrowienia Chorych. Kaplica Zdrojowa pod
wezwaniem Najświętszej Marii Panny „Na pustkowiu" została
zbudowana z inicjatywy hrabiego Zygmunta Hoffmanna. Kaplicę
wzniesiono w 1679 r., rok później poświęcił ją dziekan M.
Podchorski, a w 1690 r. poszerzono ją o dwie nawy boczne. Jest to
budowla trzynawowa, o sklepieniach kolebkowych. W ołtarzu głównym
znajduje się barokowa figura Matki Bożej z Dzieciątkiem (1674 r.)
zaś nad ołtarzami bocznymi, wykonanymi przez Aloisa Schmidta w 1926
r., obrazy św. Anny i św. Józefa. Obrazy te jak i pozostałe
(Wniebowzięcie NPM, Zmartwychwstanie, Chrzest Chrystusa) pochodzą z
XVIII w. i są przypisywane Michałowi Willmannowi, największemu
śląskiemu malarzowi barokowemu. Pewną osobliwością wystroju
kaplicy są też malowidła ścienne z nawy głównej. Są to
przedstawienia Czterech Ewangelistów, a na sklepieniu - siedem
malowideł opatrzonych kartuszami. Od strony prezbiterium widzimy
wymalowane litery alfa i omega - symbole Chrystusa. Pośrodku
znajduje się malowidło przedstawiające przechyloną wagę - symbol
Sądu Ostatecznego, a naprzeciwko prześwietlone niebiańskim
światłem chmury - symbol nieba. Elewacja frontowa, o podziale
pilastrowym, zwieńczona jest rzeźbami Matki Bożej, św. Anny i św.
Józefa. Minister von Hoym ufundował dla kaplicy bijący
zegar, który uroczyście zaczął odmierzać czas w dniu 56
urodzin fundatora: 20 VII 1795 roku o godzinie 12.00.
Budowniczy kaplicy, hrabia Zygmunt Hoffmann von Leuchtenstern,
zarządca hrabstwa kłodzkiego, twórca całego „nowego
zdroju", którego ośrodkiem był „Marienbad" (obecnie
„Wojciech"), spoczął po śmierci w 1697 r. w krypcie tej
świątyni. Kamienny kartusz z jego herbem znajduje się nad wyjściem
do zakrystii.
W roku 1998, duszpasterz
tutejszej parafii zainicjował konieczny remont i konserwacje
kaplicy, która dokonała się dzięki ofiarom Parafian,
Kuracjuszy i Turystów modlących się w tym miejscu.
Przed kaplicą stoi figura Matki Boskiej ufundowana ok. 1887 r. przez
Antoniego Krzyżanowskiego, budowniczego i fabrykanta poznańskiego,
częstego gościa w Lądku.
Ulicą
Lipową dochodzimy do rzeki
Białej Lądeckiej.
Biała Lądecka (52,7 km) posiada źródło w postaci licznych
potoków w południowo-wschodniej części sąsiedniej Gminy
Stronie Śląskie, pomiędzy Postawną (1124 m n.p.m.), Bruskiem
(1114 m n.p.m.) i Smrekiem (1109 m n.p.m.) na granicy Gór
Bialskich i Złotych na wysokości 1080 - 1100 m n.p.m.. Jej ujście
do Nysy Kłodzkiej znajduje się poniżej wsi Krosnowice (gmina
wiejska Kłodzko). Na terenie Gminy Lądek Zdrój dopływami
prawobrzeżnymi rzeki są: Jadwiżanka,
Karpowski Potok z Przywrą, Luty Potok (Wądół) z
Obszarniczką, Wiosennik, Pląsawa, Orliczka, Jaskiniowiec i
Skrzynczana,
zaś lewobrzeżnymi: Rudawka
z Czerwonym Potokiem i Konradka z Rudym Potokiem.
Całość systemu rzecznego ma typowo górski charakter, z
nagłymi wezbraniami w okresie wiosenno-letnim.Wody rzek i potoków
wykorzystywane są do budowy stawów i hodowli ryb.
Energia wodna górskich wód płynących nie jest dziś
wykorzystywana, chociaż historycznie działały na terenie Gminy
obiekty wykorzystujące ten typ energii.
Na rzece w okresie maja
- czerwca pojawiają się kobierce małych, białych kwiatków
- jest to tzw. jaskier
pędzelkowaty (Ranunculus penicillatus).
W opracowanej w 1993 r. dla Polski Czerwonej Księdze Roślin (spis
rzadkich gatunków, zagrożonych wyginięciem ) jaskier ten
znalazł się pośród Roślin Rzadkich (56 gatunków),
nie wykazujących jakiegoś gwałtownego spadku populacji. Jest ich
po prostu od lat bardzo mało i sam ten fakt nakazuje troskę o nie.
Widok rzeki usłanej bielą pozwala zrozumieć jej nazwę.
Most św. Jana - dwuprzęsłowy, gotycki obiekt (1565 r.) oparł się wszystkim powodziom, co jest podobno efektem zastosowania białek kurzych zamiast wapna. W wiekach średnich tuż obok mostu znajdował się dom celnika. Figura św. Jana Nepomucena z 1709 r. jest w miarę dokładną kopią figury z mostu Karola w Pradze i należy do najstarszych na Śląsku.
Ulicą Słodową dochodzimy do rynku miasta.
Trasa
wędrówkowa nr 1
(oznakowanie
czerwone)
Trasa prowadzi z Lądka Zdroju do Lutyni wzdłuż Doliny Lutego Potoku;dalej przez urokliwy Skalny Wąwóz do wsi Wrzosówka. Następnie wspina się na Borówkową Górę, skąd trawesując zboczami Strzybnika i Modzela, powraca do miasta.
Atrakcyjne
miejsca na trasie:
Krzyż
przydrożny (za
ośrodkiem Geovita, po lewej stronie drogi) - z tyłu napis "FH
1882". Według legendy krzyż postawił lądecki proboszcz
w miejscu gdzie odnalazł skarb. Miejsce zostało wskazane przez
ducha kobiety, która sprzeniewierzyła się ostatniej woli
swego męża i zakopała kosztowności zamiast przeznaczyć je
na budowę kościołów. Ksiądz wypełnił jej zobowiązania,
powstało siedem kościołów i kaplic (m.in. w Lądku i w
Travnej).
Wieś
Lutynia położona
nad potokiem Luty, niewielka. W jej centrum studnia
murowana (1906 r.) a powyżej na wzniesieniu kościół
filialny p.w. św. Jana Nepomucena z ok. 1784 r. Kościół
jest systematycznie odnawiany dizęki aktywności miejscowej
społeczności. Odbywają sie tu od kilku lat festyny z
okazji imienin patrona świątyni. W roku 2005 prof. Julian
Gembalski, światowej sławy organomistrz wraz ze swoimi
współpracownikami wyremontował zabytkowe organy.
zobacz:
Dożynki
w Lutyni ,
Historyczny
koncert w Lutyni
, Lutyński
gościniec
Wrzosówka -
w początkach osadnictwa (okres XVI w.) stosowano nazwę
„Heidelberg" zarówno dla wznoszącej się nad osadą górą
(obecnie Borówkowa, 900 m n.p.m., najwyższy szczyt w gminie
Lądek Zdrój) jak i samej wsi. Połączenie „Heide"
(puszcza, wrzosowisko) i „Beere" (jagoda) przetłumaczono na
język polski jako Wrzosówka. Wieś największą ilość
mieszkańców - 150 osób - liczyła sobie w wieku
XVIII. Peryferyjne położenie i trudna droga dojazdowa nie sprzyjały
rozwojowi, lecz we wsi działały: młyn, gospoda, szkoła 4-klasowa,
strażnica graniczna. Po 1945 r. osada nie została powtórnie
zasiedlona. W XIX w. przez wieś poprowadzono szlak na Borówkową,
która cieszyła się dużym zainteresowaniem turystów z
racji pięknych panoram, jakie można było oglądać ze szczytu. Ze
wsi pozostały dwa budynki oraz kościółek p.w. św. Karola
Boromeusza odnowiony przez strażaków Ziemi
Kłodzkiej.
zobacz:
Strażackie
obchody dnia patrona św. Floriana
Borówkowa
to jeden ze szczytów Gór Złotych, najwyższy z
wznoszących się nad Lądkiem (900 m n.p.m.) a nazwany tak z racji
licznie występujących tam czarnych jagód. Wzniesienie dzielą
słupki graniczne, które stoją w tym miejscu już od czasów
prusko-austriackich. Góra, zapomniana w latach po II wojnie
światowej, stała się ponownie atrakcją turystyczną pogranicza
polsko-czeskiego.
Historia wieży widokowej na Borówkowej
rozpoczęła się w latach 70-tych XIX w. Pierwsza, była to budowla
czworoboczna, drewniana, którą wybudowano jako realizację
pomysłu zarządu lądeckiego uzdrowiska. Odwiedzający mogli oglądać
Panoramy Ziemi Kłodzkiej, Moraw i Śląska. Po dwudziestu latach,
inicjatywą wykazała się organizacja turystyczna - lądecka sekcja
Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (GGV). Z pomocą pośpieszyła
gmina Lądek Zdrój, przekazując drewno, a Morawsko-Śląskie
Sudeckie Towarzystwo Górskie wkład finansowy. Nowa wieża
stanowiła dużą atrakcję turystyczną, zarówno dla gości
uzdrowiskowych, odwiedzających Lądek i Ziemię Kłodzką, jak i ze
Śląska i Jawornika. Po dziesięciu latach przydarzył się
tragiczny wypadek dwóm turystkom z Jawornika - załamały się
schody (towarzystwo musiało wypłacić odszkodowanie) a wkrótce
zawaliła się cała wieża. Kilka lat zajęły ustalenia kto ma
podjąć się zadania budowy kolejnej wieży. Sekcja
Morawsko-Śląskiego Sudeckiego Towarzystwa Górskiego była
wówczas zadłużona z racji wybudowania wieży na Pradziadzie
(1491 m n.p.m.), zatem inwestycję podjęła ponownie lądecka GGV,
wspierana przez gminę, stowarzyszenie morawsko-śląskie i
sponsorów. Zbudowano według planów inż. Huberta
Utnera z Jawornika drewnianą wieżę z przestronnym tarasem
widokowym na wysokości 21 metrów a uroczystość otwarcia
hucznie świętowano 30 sierpnia 1908 r. Obok wieży powstał nieduży
schron oferujący turystom posiłki. Ta ostatnia wieża funkcjonowała
przez 14 lat aż do zawalenia się. Potem powstało już tylko
schronisko - również wg projektu Huberta Utnera - oddane do
użytku w 1930 r.
Po II wojnie światowej,
nieremontowane schronisko zniknęło pod porastającym Borówkową
lasem. Miejsce to odwiedzali tylko żołnierze pilnujący granicy,
leśnicy, lub...opozycjoniści polsko-czechosłowaccy. Nazwiska osób
uczestniczących w spotkaniach przeszły do współczesnej
historii europejskiej - ze strony polskiej: Zbigniew Bujak, Zbigniew
Janas, Mirosław Jasiński, Jacek Kuroń, Jan Lityński, Józef
Pinior, Mieczysław Piotrowski i Danuta Winiarska; - ze strony
czeskiej: Jiri Dienstbier, Ladislav Lis, Peter Pospichal, Jan Sabata,
Hanka Sabatowa i Petr Uhl. W 2005 postawiono tablice upamiętniające
te wydarzenia z lat 80-tych minionego wieku.
Rok 2006
przyniósł zmiany w krajobrazie szczytu - tym razem Czesi,
pozyskawszy środki unijne z programu na rozwój pogranicza
polsko-czeskiego INTERREG IIIA wznieśli kolejną wieżę. Jest
to stalowa konstrukcja z elementami drewnianymi, wysoka na 25,5 m, z
tarasem widokowym na wysokości 24 m. Otwarcie wieży nastąpiło w
październiku 2006 r. W nowej formie została odtworzona atrakcja
turystyczna Sudetów, której historia liczy sobie już
136 lat. Wieża czynna jest od maja do września.
Gmina Lądek
Zdrój wystąpiła o otwarcie granicznego przejścia
turystycznego na Borówkowej, by bezpośrednio udostępnić
polskim turystom wędrującym wyznaczonymi z Lądka szlakami
możliwość oglądania panoram krajobrazowych z nowej wieży. Bez
tej możliwości, trzeba będzie przekraczać granicę na przejściu
Lutynia-Travna.
Źródło: Gminne Centrum Informacji