¦widnica (województwo dolno¶l±skie, powiat ¶widnicki)

Historia miasta

Korzystne warunki naturalne i dogodne po³o¿enie sprawi³y, ¿e okolice ¦widnicy zosta³y zasiedlone ju¿ w neolicie (4500-1800 lat p.n.e). W okresie wczesnego ¶redniowiecza rejon ten by³ zamieszkiwany przez s³owiañskie plemiê ¦lê¿an. Ok. 990 r. ¦l±sk zosta³ zajêty przez ksiêcia Polan Mieszka I i przy³±czony do Polski.

 

Lata 990-1392

¦widnicê po raz pierwszy nazwano miastem (civitas) w dokumencie z 1267 r. Nie znany jest dokument lokacyjny, ale przypuszcza siê, ¿e ¦widnica zosta³a miastem ok. 1250 r. W tym okresie ¦widnica nale¿a³a do Ksiêstwa Wroc³awskiego. W³a¶nie wroc³awski ksi±¿ê Henryk IV, zwany Prawym, nada³ miastu dwa przywileje, które pozwoli³y na burzliwy jego rozwój. By³o to prawo szrotu (1278 r.) i prawo mili (1285 r.) Po bezpotomnej ¶mierci Henryka IV ¦widnica wraz z czê¶ci± Ksiêstwa Wroc³awskiego przypada w 1290 r. Bolkowi I Surowemu, który podniós³ miasto do rangi stolicy ksiêstwa. Ksi±¿ê ten sta³ siê protoplast± dynastii Piastów ¶widnickich. Na pocz±tku XIV w. miasto posiada³o ju¿ mury obronne z sze¶cioma bramami, ko¶ció³ parafialny i dwa klasztory. W 1285 r. w ¦widnicy funkcjonowa³ cech piekarzy, tkaczy, garncarzy, szewców, ku¶nierzy i krawców. W 1308 r., siedem lat po ¶mierci ojca, pe³niê w³adzy przej±³ najstarszy syn Bolka I, Bernard. Maj±c jednak dwóch braci, zmuszony by³ podzieliæ ksiêstwo na trzy czê¶ci. Ponownie ziemie czê¶ciowo zjednoczy³ i z czasem znacznie powiêkszy³ jego syn Bolko II Ma³y, panuj±cy w latach 1326-1368. Pod koniec swoich rz±dów by³ najpotê¿niejszym w³adc± na ¦l±sku, a ziemie Ksiêstwa ¦widnicko-Jaworskiego rozci±ga³y siê od Dzier¿oniowa i Niemczy a¿ po £u¿yce. W 1353 r. Bolko II zawar³ z królem Czech Karolem Luksemburgiem uk³ad sukcesyjny, w którego rezultacie Ksiêstwo ¦widnicko - Jaworskie po ¶mierci w 1392 r. wdowy po Bolku II – Agnieszki przesz³o pod panowanie czeskie. Niemal równo stuletni okres panowania Piastów ¶widnickich by³ dla miasta okresem burzliwego rozwoju. ¦widnica szeroko s³ynê³a z produkcji doskona³ego piwa, sukna i no¿y. Miastem rz±dzi³a rada miejska, na czele której sta³ burmistrz. Nie zawsze jednak wszystko sz³o pomy¶lnie – tok ¿ycia zaburzany by³ wielkimi klêskami ¿ywio³owymi (w po¿arze w 1313 r. mia³o sp³on±æ ca³e miasto z wyj±tkiem dwóch ko¶cio³ów) oraz niepokojami spo³ecznymi i wojnami. Mimo wszelkich nieszczê¶æ miasto rozwija³o siê i zwiêksza³o swoje znaczenie. Pod koniec XIV w. liczy³o ok. 6.000 mieszkañców.

 

Lata 1392-1740

Zmiana przynale¿no¶ci pañstwowej nie mia³a wp³ywu na gospodarkê. Nadal kwit³o rzemios³o i handel. W 1429 r. ¦widnicê próbowali zdobyæ husyci, jednak mieszczanie nie dopu¶cili do opanowania przez nich miasta. Pod koniec XV w. ¦l±sk dosta³ siê przej¶ciowo pod panowanie króla wêgierskiego Macieja Korwina. W 1471 r. w mie¶cie dzia³a³o a¿ 50 cechów, zrzeszaj±cych wielu rzemie¶lników o ró¿nych specjalno¶ciach. Prawie trzysta domów posiada³o prawo warzenia piwa. Funkcjonowa³o kilka m³ynów zbo¿owych i od koñca XV w. jeden papierniczy. W ¦widnicy odbywa³y siê wielkie, znane nie tylko na ¦l±sku, targi byd³em i chmielem. Po bitwie w 1526 r. pod Mohaczem, gdzie w walce z Turkami zgin±³ król Czech i Wêgier Ludwik Jagielloñczyk, ca³y ¦l±sk przeszed³ pod panowanie domu Habsburgów. ¦l±sk nadal jednak pozosta³ krajem Korony Czeskiej. W pierwszym stuleciu rz±dów Habsburgów zasz³y du¿e zmiany w ¿yciu spo³ecznym. Reformacja spowodowa³a, ¿e wiêkszo¶æ mieszkañców przesz³a na wyznanie ewangelickie. Spowodowa³o to przejêcie przez nich wiêkszo¶ci ko¶cio³ów, w tym równie¿ ko¶cio³a parafialnego. W kolejnym stuleciu wybuch³a wojna trzydziestoletnia (1618-1648). W jej efekcie ca³y ¦l±sk uleg³ niemal ca³kowitemu spustoszeniu. ¦widnica, po wielokrotnych oblê¿eniach, po¿arach i przemarszach wojsk zosta³a kompletnie zrujnowana. W 1633 r. w wyniku zarazy zmar³o w mie¶cie 17 tys. osób. W roku zakoñczenia wojny w ¦widnicy by³o 118 mocno uszkodzonych domów zamieszka³ych przez ok. dwie¶cie osób. Jeszcze w trakcie wojny w³adze cesarskie zainicjowa³y szeroko zakrojon± akcjê rekatolicyzacji mieszkañców, w której niepo¶ledni± rolê gra³y brutalne dzia³ania prawne i administracyjne. Zniszczenia wojny trzydziestoletniej spowodowa³y za³amanie gospodarki miasta. Mimo postêpuj±cej odbudowy ¦widnica nigdy ju¿ nie odzyska³a tak wysokiej rangi, jak± mia³a wcze¶niej.

 

Lata 1740-1945

Rozpocz±³ siê wojn± miêdzy Austri± i Prusami. W wyniku piêcioletnich dzia³añ prawie ca³y ¦l±sk wcielony zosta³ do pañstwa pruskiego. Ju¿ wkrótce decyzj± króla Fryderyka II powsta³a twierdza ¶widnicka (wg projektu genera³a Corneliusa de Walrave). W latach 1748-1754 przebudowano dotychczasowe fortyfikacje i stworzono now± zewnêtrzn± liniê umocnieñ sk³adaj±c± siê m.in. z piêciu fortów i czterech redut. W latach wojny siedmioletniej (1756-1763) wrogie armie czterokrotnie oblega³y miasto, za ka¿dym razem je zdobywaj±c. „Zaowocowa³o” to zniszczeniem ponad dwustu domów i uszkodzeniem prawie czterystu. Po zakoñczeniu dzia³añ znaczne ¶rodki wydatkowano na wzmocnienie twierdzy. Wszystko to wp³ynê³o na zahamowanie rozwoju miasta. Dopiero reformy gospodarcze okresu wojen napoleoñskich spowodowa³y pewne o¿ywienie. Pierwsze manufaktury powstawa³y ju¿ pod koniec XVIII w., jednak dopiero skasowanie twierdzy w 1866 r. wp³ynê³o znacz±co na rozwój przemys³u. Powsta³o wiele ma³ych zak³adów przemys³owych. Ju¿ w 1844 r. do miasta doprowadzono liniê kolejow± z Jaworzyny ¦l., pó¼niej do Dzier¿oniowa (1855 r.) i Wroc³awia (1898 r.). Równocze¶nie zbudowano komunalne zak³ady us³ugowe: gazowniê (1863 r.), now± wie¿ê ci¶nieñ (1876 r.) i elektrowniê (1907 r.). Miar± rozwoju jest wzrost liczby ludno¶ci – z ok. 15 tys. w 1852 r. do ponad 28 tys. w 1900 r.

 

Od 1945 r.

Ju¿ wkrótce po zakoñczeniu dzia³añ wojennych do miasta przyby³a polska grupa operacyjna. W imieniu w³adz dokona³a ona przejêcia i inwentaryzacji maj±tku poniemieckiego oraz rozpoczê³a organizowanie lokalnej administracji. Ludno¶æ niemiecka zosta³a wysiedlona, a na jej miejsce nap³ynêli osadnicy polscy (przewa¿nie z terenów Ma³opolski oraz z kresów wschodnich). Samo miasto nie ponios³o wiêkszych strat w wyniku wojny, co u³atwi³o pó¼niejsze jego zagospodarowanie. Uruchamiano zak³ady przemys³owe, otwierano szko³y i organizowano ¿ycie kulturalne. W okresie powojennym znacznie rozbudowano przemys³ ¶widnicki, wybudowano nowe, du¿e osiedla mieszkaniowe. Dnia 1 stycznia 1999 roku ¦widnica sta³a siê stolic± powiatu. W roku 2001 najcenniejszy ¶widnicki zabytek – Ko¶ció³ Pokoju pw. ¶w. Trójcy, zosta³ uznany za ¦wiatowe Dziedzictwo Kultury i znalaz³ siê na presti¿owej Li¶cie UNESCO. Rok 2004 przyniós³ miastu utworzenie Diecezji ¦widnickiej. Decyzj± Ojca ¦wiêtego Jana Paw³a II, pierwszym Biskupem ¦widnickim zosta³ Ks. Prof. Ignacy Dec. W tym samym roku nast±pi³ wa¿ny impuls w rozwoju gospodarczym miasta. W ¦widnicy utworzono Podstrefê Wa³brzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Invest-Park. Od tego czasu w ¦widnicy zainwestowa³o ju¿ 12 przedsiêbiorstw, m.in. Colgate – Palmolive Manufacturing Poland Sp. z o. o. i Electrolux Poland Sp. z o. o. Ostatnim wydarzeniem o historycznym znaczeniu dla miasta jest odbudowa wie¿y ¶widnickiego ratusza, która zawali³a siê w roku 1967. Prace rozpoczêto w 2010 r., a ukoñczono w 2012 r.

 


¬ród³o: www.um.swidnica.pl

 
FB dlaMaturzysty.pl reklama